Tắc mũi – Nguyên nhân, điều trị, phòng tránh

Tắc mũi, hay còn gọi là ngạt mũi, có thể xảy ra trong nhiều điều kiện thời tiết khác nhau, cũng như có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Đặc biệt, khi môi trường ngày càng ô nhiễm như hiện nay thì tình trạng này ngày càng trở nên phổ biến.

Nguyên nhân gây tắc mũi

Bình thường, niêm mạc mũi tiết ra một lượng dịch vừa đủ, phủ trên bề mặt nhằm làm ẩm không khí cũng như hỗ trợ hệ thống lông chuyển lọc sạch bụi bẩn. Lượng dịch này được giữ ổn định về số lượng do sự cân bằng giữa việc tiết dịch của lớp niêm mạc và việc lưu thông dịch xuống phía dưới họng cũng như hấp thu, phân tán làm ẩm không khí. Khi có yếu tố tác động làm mất đi sự cân bằng này, dịch trong mũi sẽ bị ứ lại gây nên tình trạng tắc mũi.

• Tình trạng viêm nhiễm đường hô hấp trên: Viêm xoang , viêm mũi mạn tính, viêm họng,... khiến cho niêm mạc mũi họng sưng nề, cản trở lưu thông và hấp thu dịch trong khi lượng dịch này lại được sản xuất nhiều thêm, gây ra tắc mũi.
• Cấu trúc mũi bất thường: Lệch vách ngăn mũi, có khối u, polyp trong mũi,... tuy có thể là các cấu trúc lành tính nhưng chúng cũng gây cản trở việc lưu thông bình thường của dịch mũi, dẫn tới ứ trệ.
• Dị ứng: Tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng khiến cho niêm mạc mũi sưng nề, tăng tiết dịch trong khi dịch không được lưu thông và hấp thu kịp thời gây nên tắc nghẽn.
• Một số trường hợp khác: chấn thương, ở trẻ em có thể gặp trường hợp trẻ tự nhét vật nhỏ (hạt lạc, đỗ, sáp màu,...) vào mũi,...

Những yếu tố làm tăng khả năng bị bệnh:

• Môi trường ô nhiễm: Bụi bẩn, bi khuẩn, các chất hóa học có trong không khí bị ô nhiễm gây kích thích, đồng thời làm tổn thương niêm mạc mũi khiến cho mũi tăng tiết dịch, dễ bị tắc nghẽn, viêm nhiễm.
• Thời tiết thay đổi: Thời tiết thay đổi từ lạnh sang nóng và ngược lại có thể tác động không tốt lên mũi theo các cách sau: nhiệt độ không khí thay đổi đột ngột khiến cơ chế làm ấm không khí chưa kịp thích nghi, có thể làm tổn thương niêm mạc mũi; mầm bệnh có điều kiện phát triển trong khi cơ thể đang tập trung thích nghi với sự thay đổi của thời tiết nên hệ miễn dịch tạm thời bị suy giảm, các viêm nhiễm đường hô hấp trên dễ xảy ra.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Khi cơ thể đang mắc các bệnh khác như tiểu đường, thiếu máu,... hoặc các giai đoạn như: phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ.., các bệnh đường hô hấp có nguy cơ xảy ra nhiều hơn, trong đó có tình trạng tắc mũi.

Điều trị tắc mũi

Để điều trị triệt để, tốt hơn hết bạn nên tìm hiểu nguyên nhân bị bệnh của mình và điều trị trực tiếp nguyên nhân đó: loại bỏ dị vật trong mũi, chỉnh sửa vách ngăn mũi, chữa các bệnh đường hô hấp: viêm xoang, viêm mũi,... Trong trường hợp tắc mũi nhẹ, đơn thuần do thay đổi thời tiết, cảm lạnh, viêm họng,... mà không cần dùng thuốc, bạn có thể áp dụng một số cách dân gian để chấm dứt sự khó chịu này.

• Uống trà nóng: Có tác dụng giải tỏa mệt mỏi do các triệu chứng cảm lạnh gây ra như tắc mũi. Các loại trà thường được khuyên dùng bao gồm trà xanh, trà gừng, trà bạc hà. Bên cạnh việc giúp làm ấm cơ thể, tăng sức đề kháng, chúng còn hỗ trợ làm thông thoáng xoang mũi và giảm các chứng viêm.

• Rửa mũi bằng nước muối: Nước muối sinh lý có nồng độ muối tương đương với các dịch trong cơ thể nên không làm bạn khó chịu như khi rửa mũi bằng nước thường. Mỗi ngày, bạn rửa mũi từ 2 – 3 lần giúp làm loãng dịch và làm sạch khoang mũi.
• Xoa mũi: Bạn dùng ngón cái và ngón trỏ hoặc hai ngón trỏ vuốt dọc hai bên sống mũi, có thể làm nhiều lần trong ngày giúp dễ thở hơn. Bấm huyệt nghinh hương ở hai bên cánh mũi vài ba phút cũng có hiệu quả.
• Tắm nước ấm: Bạn có thể tắm hoặc ngâm mình trong nước ấm có chút tinh dầu bạc hà, tinh dầu trà hay pha với gừng tươi giã nhỏ. Đây là một cách đơn giản nhưng hiệu quả giúp đẩy lùi tình trạng tắc mũi, nhất là khi bạn bị cảm lạnh. Nhưng nên nhớ không ngâm mình quá lâu, nếu không sẽ gây tác hại ngược trở lại.
• Chanh và mật ong: Ba ly nước ấm có pha 1 thìa mật ong và vài giọt chanh tươi mỗi ngày sẽ giúp bạn sớm loại bỏ tắc mũi, chống ho hiệu quả.

Phòng tránh tắc mũi

Phòng tránh tắc mũi chủ yếu bao gồm các biện pháp nhằm nâng cao sức đề kháng và tránh các tác nhân thuận lợi có thể gây ra tình trạng này. Chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ chất dinh dưỡng, tăng cường các thực phẩm chứa nhiều vitamin A, C. Uống nhiều nước. Giữ ấm cơ thể, nhất là trong những ngày thời tiết thay đổi, giao mùa, chú ý phần đầu, cổ, ngực, đôi bàn tay, bàn chân. Tránh các tác nhân dễ bị dị ứng như khói bụi, phấn hoa, lông thú vật,... Không để không khí trong phòng quá khô: bạn có thể dùng máy tạo độ ẩm hoặc đặt một chậu nước trong phòng vào những ngày trời khô hanh hay khi dùng máy điều hòa. Lưu ý thay nước thường xuyên, vệ sinh máy sạch sẽ để tránh mầm bệnh phát triển. Giữ cho môi trường sống luôn sạch sẽ: vệ sinh nhà ở, nhất là phòng ngủ thường xuyên. Nếu phải tiếp xúc với môi trường ô nhiễm (đường phố, nhà máy,...), bạn nhớ đeo khẩu trang. Tắc mũi phần lớn có biểu hiện nhẹ và nhanh khỏi, tuy nhiên nếu bạn bị tắc mũi thường xuyên, kéo dài hoặc tái đi tái lại nhiều lần thì hãy cẩn thận, đó có thể là dấu hiệu của bệnh mạn tính như viêm xoang ,... hay có các khối u, dị vật trong mũi mà bạn cần loại bỏ. Do vậy, không nên chủ quan trong những trường hợp này, lời khuyên của bác sĩ là quan trọng giúp bạn chấm dứt tình trạng đó. Có thể bạn quan tâm:

• Nghẹt mũi kéo dài- Nguyên nhân và cách điều trị
• Mẹo chữa trị ngạt mũi
• Nước mũi có màu vàng là bệnh gì?